Lavov, mesto rođenja poljskog fudbala

Čitajući naslov ovog teksta verovatno ste primetili jednu veoma neobičnu kontradiktornost. Lavov, grad na zapadu Ukrajine mesto rođenja fudbala susedne Poljske? Na prvu loptu, pomislili biste da je autor ovih redaka poludeo, možda ne ume da čita kartu, možda samo piše budalaštine. 

Ipak, ništa od toga. Svako ko poznaje istoriju, prilično kompleksnu kada je u pitanju centralna i istočna Everopa, zna da je Lavov grad bogate istorije, nazvan po Leu I, srednjevekovnom vladaru tog podneblja. 

Lavov ili ukrajinski Lviv, danas je peti po veličini grad Ukrajine, nalazi se na krajnjem zapadu zemlje, ali kroz istoriju prelazio je u ruke različitih vladara, pa je i dobar deo svog postojanja proveo pod vlašću poljskih vladara. 

Tokom 14. veka, u ratu tadašnjeg kraljevstva Galicije i Poljske, potpao je pod vlast Poljaka, da bi potom u 18. veku bio prestonica autonomne pokrajine u okviru Habzburškog carstva, nakon prve podele Poljske između velikih sila Prusije, Austrije i Rusije. Međutim, kraj Prvog svetskog rata, Lavov vraća u okvire Poljske, postaje centar Lavovskog vojvodstva za vreme Druge Poljske republike. Većinsko stanovništvo do Drugog svetskog rata činili su Poljaci, pa nije ni čudo što su ostavili dubok trag na ovom podneblju

Međutim, upravo kraj 19. veka i početak dvadesetog doneo je nagli razvoj grada, naročito u sportskom smislu. U jesen 1887. godine održano je prvo atletsko prvenstvo u ovom delu Evrope, a početkom 1905. godine, u ovom gradu odigrana je prva utakmica poljskog nacionalnog šampionata u hokeju na ledu. Takođe, dve godine kasnije, održana je i prva košarkaška utakcmia, a u obližnjem mestu Slavsko (Slawsko) održano je prvo takmičenje u ski skokovima. U Lavovu je odigrana i prva ragbi utakmica u istoriji Poljske, 1922. godine. Tada je ragbi klub Beli Lavovi savladao istog dana, dve ekipe. 

Međutim, prava ekspanzija sporta nastala je popularizacijom fudbala, koji se na ulicama ovog grada igrao još od kraja 19. veka. 

Prvi zvanični gol na jednoj fudbalskoj utakmici poljskog prvenstva postignut je 14. jula 1894. tokom meča između Lavova i Krakova. Gol je postigao Vlodimjer Šomiki, koji je predstavljao tim iz Lavova. Godine 1904. Kazimjerž Hemerling, takođe iz Lavova objavio je prvi prevod fudbalskih pravila na poljski jezik, a još jedan stanovnik ovog grada, Stanislav Polakjevič, postao je prvi zvanično priznati poljski fudbalski sudija 1911. godine. Iste godine u ovom gradu osnovan je i Poljski fudbalski savez. 

Ali ne samo što je fudbal svoje „prve prave korake“, kada je reč o Poljskoj, načinio u Lavovu, već je u ovom gradu nastala i prva dominantna ekipa. Prvi pravi klub bio je Čarni, ali prvu pravu dominaciju sproveo je klub pod nazivom Pogon iz Lavova. Taj klub je tokom dvadesetih godina osvojio čak četiri titule prvaka Poljske, a u tom periodu pored njih u eliti tamošnjeg fudbala nastuapli su i pomenuti Čarni, kao i Hesmoneja (prvi jevrejski klub u Poljskoj), kao i Lehia. 

Svoj klub od 1911. godine imali su i Ukrajinci naseljeni u gradu, koji se svao „Ukrajinski sportski krug“. 

Međutim, sudbina je odlučila da grad nakon Drugog svetskog rata pripadne Sovjetskom savezu, odnosno Ukrajini, pa su poljski klubovi ubrzo ugašeni. Poljskim fudbalom počeli su da dominiraju danas poznati velikani tamošnjeg fudbala, a Čarni i Pogon su ostali samo deo istorije tamošnjeg fudbala. Turbulentan period tokom prve polovine prošlog veka doveo je do iseljavanja Poljaka sa ovih prostora, a Ukrajina, kojoj je pripao ovaj grad, osnovala je svoje klubove. Danas najpoznatiji klub iz ovog grada jesu Karpati iz Lavova, ali u gradu funkcionišu ili su funkcionisali i Ruh i FK Lavov. 

Istorija poljskog sporta pisala se u ovom gradu, međutim od svega toga, ostali su samo zapisi. Prekrajanje granica, dovelo je do reintegracije Lavova u SSSR, a potom i Ukrajinu, čime je deo istorije, a naročito sportske, čak i za same Poljake otišao u zaborav.