Jedini pravi švajcarski gradski derbi

Ukoliko nekog pitate koji je glavni grad Švajcarske, velika je verovatnoća da će vam odgovorit Cirih. Ovo trik pitanje uvek može da posluži ukoliko želite nekog da impresionirate, da se sa njim našalite ili nešto slično. Cirih jeste najveći grad u Švajcarskoj, jeste bankarski, kulturni i turistički centar, glavno čvorište svih puteva, ima najveći i najprometniji aerodrom u zemlji, ali nije prestonica. Osim, ako kao glavnu granu uzmete sport, konkretno fudbal. 

Cirih kao grad dom je dva trofejna kluba, koja su skupa u tamošnjem elitnom takmičenju zajedno uzela čak 40 titula nacionalnog prvaka, klubova koji igraju jedini pravi gradski derbi, ali i klubova koji poslednjih decenija sve ređe bivaju uključeni u borbe za trofeje. U pitanju su Grashopers i Cirih. 

Fudbalski klub Grashopers osnovan je davne 1886. godine, nadimak im je „skakavci“ i najtrofejniji su klub Švajcarske sa čak 27 titula nacionalnog prvaka, kao i 19 nacionalnih kupova. Grashopers najbolje oslikava temperament grada, to je klub visoke klase, odnosno bogatijih slojeva, a svojevremeno je bio značajan faktor na međunarodnoj sceni, o čemu najbolje govore polufinale UEFA Kupa (1978), četvrtfinale Kupa šampiona (1979), te četvrtfinale Kupa pobednika kupova 1990. godine. 

Njihov gradski rival, Cirih, osnovan je 1896. godine, takođe se može pohvaliti velikim brojem trofeja, 13 titula nacionalnog prvaka, 10 kupova, kao i dva polufinala Kupa šampiona (1964 i 1977. godine), što ga čini jedinim švajcarskim klubom koji je dva puta bio u polufinalu najkvalitetnijeg kontinentalnog takmičenja.

Boje oba kluba su plavo-bele, samo u različitim nijansama, a koren rivalstva začet je, kao i u većini starih rivalstava na osnovu klasne podele. Bogati protiv siromašnih, smešteni u istom gradu, nisu mogli ništa drugo, sem da postanu veliki rivali. 

Prvi međusobni duel, odigran je 1897. godine, a Grashopers je razmontirao Cirih sa 7-2 što je dovelo do rivalstva koje će do današnjeg dana ostati jedno od najvatrenijih u „zemlji satova i sireva“, ali i jedini pravi gradski derbi. Većina gradova u Švajcarskoj ima isključivo jedan profesionalni gradski klub, a i oni gradovi koji ih imaju više, nemaju tako izraženo rivalstvo kao što to ima najveći grad u zemlji. 

Guliver

Do današnjeg dana, Grashopers i Cirih su se sastali čak 253 puta, a uspešniji su „skakavci“ sa 122 pobede naspram Cirihove 92. Interesantno je da je u 128 godina postojanja rivalstva zabeleženo svega 39 nerešenih susreta. 

Kada je reč o najvećim pobedama, Grashopers je savladao Cirih 11-2 1942. godine, dok je Cirih svoju najubedljiviju pobedu ostvario relativno skoro, tačnije 2011. godine rezultatom 6-0. 

Grashopers je jedna od prvih sila tamošnjeg fudbala, već od pionirskih dana švajcarskog fudbala nametnuli su se kao dominanta sila, o čemu najbolje govori podatak da su do kraja Drugog svetskog rata osvojili čak 13 titula, a nakon njega još 14. Ipak, valja napomenuti, da Grashopers je poslednji trofej šampiona Švajcarske osvojio sada već davne 2003. godine, što znači da već duže od dve decenije nije osvojio titulu. Ni Cirih, nije bio naivan, ali njegova zlatna era počela je mnogo kasnije. Prvu titulu osvojili su 1901. godine, drugu 1924. godine, a onda je usledio jedan dug sušan period, jer su narednu osvojili tek 39 godina kasnije, odnosno 1963. godine. Šezdesete i sedamdesete biće zlatan period za njih, osvojiće šest titula u dve decenije, a onda će polagano čupkati titule sve do poslednje koja je osvojena 2022. godine. U novom milenijumu, Cirih se bolje snašao od gradskog rivala, sa četiri titule naspram dve Grashopersove. 

Međutim, činjenica da su primat u osvajanju titula u međuvremenu preuzeli dominantno Bazel i Jang Bojs, a sporadično Servet i Sent Galen, nije značajnije poremetio rivale iz Ciriha. 

Guliver/xJoeranxSteinsiekx

Posebnu notu rivalstvu naravno dali su navijači. Trofejni klubovi imaju veliki broj navijača, a naravno i huligana. Vrlo česti su sukobi između navijača, neretko i sa žestokim okršajima koji na prvu loptu izgledaju prilično neverovatno za sliku kakvu o Švajcarskoj imamo. Poslednje dve decenije, Grashopers i Cirih dele isti stadion, nakon što su „skakavci“ odlučili da poruše svoj tradicionalni stadion. Najpoznatiji sukob, upravo se dogodio 2011. godine. Tokom gradskog derbija, tokom kog je Grashopers vodio 2:1 dogodio se incident koji je zapanjio tamošnju javnost. Naime, svega 15-ak minuta pre kraja utakmice, baklja iz sektora Cirihovih navijača ubačena je na tribinu rivala, ali srećom nije povredila nikog. Međutim, to je bio povod da se Grashopersovi huligani „pomame“ i odluče da se obračunaju sa mrskim rivalima. Epilog je bio šest povređenih, prekid utakmice i žestoki obračun navijača međusobno i sa policijom. Taj događaj ostao je upamćen kao „Sramota u Cirihu“, a naziv je dobio po uzoru na sličan sukob navijača Ciriha i Bazela nekoliko godina ranije, a koji je bio poznat kao „Sramota u Bazelu“. 

Poslednje dve decenije Grashopers se ne može pohvaliti posebnim uspesima, imaju samo jedan kup osvojen 2013. godine, a tokom 2019. godine uspeli su da ispadnu iz elite po prvi put, nakon 68 godina, srećom brzo su se vratili. Sličnu sudbinu deli i Cirih, imaju titulu osvojenu pre tri godine, ukupno četvrtu u ovom milenijumu, kao i četiri kupa. Međutim, i Cirih je 2017. godine na jednu sezonu bio član druge lige. 

Iako su godine uspeha i dominacije, daleko iza ciriških rivala, rivalstvo Grashopersa i Ciriha i dalje ima poseban status u švajcarskom fudbalu. Možda više nisu dominantni, ali istorija i tradicija se ne mogu izbrisati, a popularnost širom zemlje svrstava ih u red najvećih klubova podno Alpa. Svaki novi derbi između ovih klubova podsetnik je, da veličina derbija ne zavisi od trofeja, već od identiteta, težine i strasti koj ovo rivalstvo nosi, a koje je duboko ukorenjeno u istorijski važnom gradu.