Senka istorije: Stadioni nazvani po „austrijskom slikaru“

Stadioni su savremene tvrđave, arene modernih gladijatora, koje čuvaju identitet gradova i klubova. Na njima se raduje i pati, renoviraju se i proširuju, ruše i grade novi, ali svaki i sadašnji i bivši uvek sa sobom nose određenu emociju koja se sa ponosom ističe svima koji za tu građevinu nisu vezani.

Ipak, postoje i stadioni koji osim one čiste emocije, radosti i tuge, duboko u sebi kriju i neke mračne tajne, koje bi svi voleli da zaborave. Najpoznatiji stadioni sa „mračnim tajnama“, svakako su „MHP Arena“ u Štutgartu i „Arena Zabže“ u istoimenom poljskom gradu.

Na prvu loptu, teško da bi mogli da pronađete poveznicu između ovih stadiona, to što u imenu nose naziv „Arena“, nije jedina poveznica, ona ključna je njihovo prvo ime. A obe arene, nosile su ime po austrijskom slikaru, kog je čovečanstvo dobro upamtilo. Ali ne po sportu, a još manje po slikanju.

Adolf Hitler je istorijska ličnost čije ime ledi krv u žilama, ali za vreme Trećeg rajha, bio je sve i svja u epizodi koju bi najmoćnija ekonomija „Starog kontinenta“ želela da zaboravi.

Kancelar Nacističke Nemačke i prvi čovek NSDAP, iako nije bio naročiti zaljubljenik u sport, imao je svoje preferencije, posebno u fudbalu. Na sport je gledao kao posebno oružje u širenju propagande, koristio ga je da opija mase, ali i mase su želele, da se dodvore najmoćnijem čoveku na svetu u prvoj polovini prošlog veka.

Zato ne treba da čudi, što su stadioni dobijali ime po njemu.

Štutgart kao industrijski centar na jugo-zapadu Nemačke, zasluživao je da ima jak sportski klub, a ako želite jak klub, morate imati i dobar stadion.

Tako je Vajmarska republika, odnosno nemačka država u periodu od kraja Prvog svetskog rata, pa do dolaska NSDAP-a na vlast, odlučila da izgradi stadion za potrebe sportskog nadmetanja u Štutgartu. Za ovaj podvig angažovana su dvojica najcenjenijih arhitekata tog doba, Pol Bonac i Fridrih Šeler. Izgradnja stadiona počela je 1929. godine, a planirano je da po završetku gradnje ponese naziv „Sttutgarter Kampfbahn“ odnosno u prevodu „Sportskog borilište Štutgart“. I bio je poznat pod tim imenom, sve do svečanog otvaranja 1933. godine. Do otvaranja stadiona Vajmarska republika je propala, na vlast su došli nacisti i stadionu dali novo ime, „Adolf Hitler Kampfbahn“. Pogađate, ostalo je u imenu borilište, ali po uzoru na novog lidera, stadion je poneo njegovo ime. Stadion se po Hitleru zvao sve do kraja Drugog svetskog rata, kada je dobio naziv „Century Stadium“. Ovaj naziv je potrajao oko četiri godine, jer su ga u tom periodu koristili američki vojnici koji su tu igrali bejzbol. Kada je 1949. godine na njega „vraćen“ fudbal, na njemu zaigrao Štutgart, dobio je naziv „Nekar Arena“ po reci koja protiče kroz grad. Naziv je ostao aktuelan do 1993. godine, kada je poneo naziv „Gotlib Dajmler“ jer je glavni finansijer kluba postala kompanija Mercedes. Sponzor je 2008. godine, odlučio da nastavi finansiranje kluba, ali da naziv promeni u „Mercedes Arena“. Stadion je tokom 2011. godine renoviran, kapacitet je povećan na 60.000 gledalaca, odnosno 55.000 kada su u pitanju međunarodne utakmice, jer UEFA ne dozvoljava stajanje. Od 2023. godine, takođe iz sponzorskih razloga, stadion nosi naziv MHP.

Zabže je grad koji danas pripada Poljskoj, odnosno njenoj pokrajini Gornja Šleska, jednom od istorijskih regiona koji su kroz istoriju menjali svog vladara. Nekada je ovaj predeo pripadao Nemačkoj, a u susret Drugom svetskom ratu regija je bila naseljena dominantno Nemcima i bila je poznata pod nazivom Hindenburg.

U susret najvećem svetskom sukobu, kao deo Nemačke, podignut je i velelepan stadion za to vreme. I naravno dobio je naziv „Adolf Hitler“. Rat je doneo šta je doneo, kraj njegov je označio ulazak Zabžea u Poljsku, ali i jedan zanimljiv podatak. Stadion je nosio naziv po nacističkom lideru sve do 1946. godine, po zvaničnim papirima. Ipak, stadion je godinu dana bio van funkcije, jer su sovjetske trupe bile stacionirane na njemu, uništile su travnjak, a i infrastruktura je bila uništena ratnim dejstvima. Gornjik je osnovan 1948. godine i stadion je dobio naziv „Stadion Gornjik“. Sve do 2005. godine taj naziv je bio aktuelan, a onda je dobio naziv Ernst Pohl, po igračkoj legendi kluba. Pre nekoliko godina iz sponzorskih razloga, stadion je nazvan „Zabže Arena“.

Puno stadiona nosilo je ime po nekom političkom lideru, sport i politika nesporno se prepliću, ali retki su navijači, koji bi voleli da se deo njihove istorije ikako može zaboraviti. Da li znate neki sličan primer?