Fudbal iz Luke radosti: Kad je Ronaldinjo lomio Galaktikose

Porto Alegre je grad na jugu Brazila koji se nalazi na gotovo istoj udaljenosti od Sao Paula, Montevidea i Buenos Ajresa. Na portugalskom, Porto Alegre znači „luka radosti“. U Porto Alegreu, u luci radosti dakako, 21. marta 1980. godine rođen je Ronaldo de Asis Moreira, svijetu poznatiji pod nadimkom Ronaldinjo. „U luci radosti jer kolijevka driblinga je more“, zapisao je Božo Koprivica u tekstu o ovom brazilskom velemajstoru fudbala.

Taj tekst, zajedno sa još mnogima, čitao sam pred Svjetsko prvenstvo 2006. godine. Bili su skupljeni u jedno štampano izdanje „Dribling“, u kojem je Koprivica kroz stotinjak stranica pisao ode velikanima fudbalske igre i virtuozima sa loptom. Čitao sam o Euzebiju, Bestu i Šekularcu, upoznavao Florijana Alberta, Eduarda Streljcova i Klodoalda, i naravno s nestrpljenjem listao da dođem do asova koji su tih godina bili na vrhuncu moći. Među njima, posebno sam iščekivao da stignem upravo do Ronaldinja, čiji je poster već tada krasio zid moje dječačke sobe. Nasmijani lik koji u žutom dresu prepoznatljivo vrti palac i mali prst dok slavi gol i ispod natpis: JOGA BONITO.

Kako je tačno taj termin na portugalskom postao vezan za fudbalsku igru, postoji više teorija. Najčešće se pripisuje legendarnom brazilskom asu Didiju, da bi ga potom koristili brojni autori fudbalskih sadržaja. Proslavio ga je naravno Pele, koji je i svoju autobiografiju nazvao „Moj život i ta lijepa igra“. Od Didija i Pelea, preko Rivelinja, Zika i Sokratesa, Romarija i Bebeta, pa sve do Rivalda i Ronalda, kao nepisana obaveza svih velikana brazilskog fudbala bila je da budu misionari „te lijepe igre“.

Kompanija Najk prepoznala je, kako to obično biva, marketinški potencijal i napravila prvu reklamu u kojoj su učestvovali reprezentativci Brazila pred Svjetsko prvenstvo 1998. u Francuskoj. Iako će kampanja „Joga Bonito“ krenuti tek početkom 21. vijeka, ova je reklama bila de fakto početak saradnje brazilskih fudbalskih mađioničara sa američkim gigantom sportske opreme.

Pred naredni Mundijal izašao je „Nike Secret Tournament“. Ova kampanja je okupila 24 fudbalske zvijezde (između ostalih i Totija, Anrija, Ronalda, Davidsa), te Erika Kantonu kao sudiju turnira. Koncept promotivne kampanje bio je fiktivni turnir u „kavezu“ na kojem je učestvovalo osam ekipa sa po tri igrača.

Marketinška strategija je osim reklama sa atraktivnim potezima svjetskih fudbalskih asova uključivala i organizovanje lokalnih turnira 3-na-3 u velikim gradovima širom planete. Akcija je podstakla i pravljenje „kaveza“ za fudbal i u malim sredinama, pa je igranje u takvim zatvorenim prostorima bila prava atrakcija za nas koji smo tih godina imali 13-14 godina i upijali sav taj sadržaj kao spužve, maštajući da igramo kao Figo, Krespo ili Fredi Ljungberg.

Uspon Najkovih fudbalskih promotivnih kampanja simbiotično je pratio i uspon jedne specifične fudbalske zvijezde. Na Svjetskom prvenstvu 2002. u Japanu i Južnoj Koreji zablistaće Ronaldinjo i u narednih nekoliko godina postati najbolji fudbaler na planeti. Ronaldinjov uticaj na terenu je bio nestvaran ali njegov uticaj van terena je takođe bio ogroman, inspirišući generacije fudbalera koji će dolaziti potom. Najk je u narednih nekoliko godina fokus svoje kampanje stavio upravo na nasmijanog Brazilca i njegove trikove sa loptom.

Jedan reklamni spot se posebno isticao: bio je to tzv. „izazov sa prečkom“ (The Crossbar Challenge), koji je objavljen na Jutjubu 20. oktobra 2005. Tu reklamu znate svi: Ronaldinjo na Kamp Nou trenira kada mu prilazi Erik Kantona i donosi tada najnovije bijelo-zlatne „Tiempo Air Legend 1“ kopačke. Brazilac ih obuva, malo se zagrijava a potom lansira loptu u prečku pod idealnim uglom da mu se lopta odbija nazad. Onda to uradi još jednom, pa još jednom, pa još jednom ... Ukupno četiri puta. Bez da je lopta ijednom pala na zemlju.

Fanovi su bili oduševljeni, dok su drugi govorili da kad je nešto previše dobro da bi bilo istinito, obično i nije istinito. Bilo kako bilo, video je bio apsolutni uspjeh i postao prvi koji je dostigao milion pregleda na Jutjubu. Ali ono pravo je tek slijedilo.

Legenda o „žoga bonitu“ dosegla je svoj vrhunac 19. novembra 2005. na kultnom „Santjago Bernabeu“, kada je nasmijani Brazilac u dresu Barselone ispisao novu stranicu fudbalske istorije. Stranicu koja ne može da izblijedi ni nakon dvadeset godina. Pred taj „El Klasiko“, katalonski velikan je imao bod prednosti u odnosu na madridski Real. Ali tadašnji kontekst prevazilazio je standardne margine možda i najvećeg evropskog rivaliteta.

Početkom 2000-ih, Florentino Perez je u Madridu pravio čuveni tim „galaktikosa“. Prvo je upravo iz Barselone doveo Luisa Figa 2000. godine, pa Zinedina Zidana 2001, Ronalda 2002, Dejvida Bekama 2003. i Majkla Ovena 2004. godine. A govorimo o timu u kojem su i dalje bili Raul, Iker Kasiljas i Roberto Karlos. S druge strane, Barsa je patila bez trofeja od 1999. i pokušala da odgovori dovođenjem jedinog superstara kojeg u Realu navodno nisu htjeli – Ronaldinja.

Ali Galaktikosi su 2005. izgledali tužno i umorno, urušavajući se pod sopstvenom težinom na terenu i u svlačionici. Nešto što je zamišljeno i najavljivano kao spektakularni projekat bio je frankenštajn modernog fudbala, bez timskog duha, bez magije, bez radosti. I nikad to nije bilo toliko očigledno kao devetnaestog dana novembra, kada je na „Bernabeu“ zaplesao žongler iz Porto Alegrea.

Dva trenutka te utakmice ostaju nezaboravna. Prvi, kad Ronaldinjo kreće od centra, ostavlja mlađanog Serhija Ramosa u prašini iza sebe, potom prošao kraj Ivana Elguere kao pored čunja i poslao strijelu u mrežu nemoćnog Kasiljasa. Drugi, sedamnaest minuta kasnije, kada je – uradio sve to ponovo, a navijači najljućeg rivala ustali da mu aplaudiraju. Kako je to napisao Božo Koprivica, „kroz odbranu Reala prolazio je sam đavo u liku anđela“.

Ta dva trenutka fudbalske magije, koja su natjerala i publiku na „Bernabeu“ da ustane i ovacijama isprati Brazilca, bila su samo kulminacija maestralne partije ovog fudbalskog genija. Tokom svih devedeset i kusur minuta, Ronaldinjo je driblinzima izluđivao Salgada, Ramosa i Elgueru, snagom i voljom dominirao na terenu, ali prije svega, radošću igre, ponizio madridske Galaktikose. Sve ono što su se navijači Reala nadali da će da gledaju u bijelim dresovima, vidjeli su sa suprotne strane.

Desetak dana nakon utakmice, Vanderlej Luksemburgo je smijenjen sa mjesta trenera Reala. Par mjeseci kasnije, Florentino Perez je podnio ostavku. Zidan je najavio penzionisanje nakon Svjetskog prvenstva i time je počeo i službeni raspad najzvučnijeg fudbalskog tima u istoriji klupskog fudbala. Ronaldinjo i Barselona su pokorili Španiju, potom i Evropu, i činilo se da ulazimo u doba fudbalske umjetnosti dok se na terenima, ulicama i video igricama širio duh „žoge bonito“.

Danas, dvadeset godina kasnije, znamo da je fudbal ipak otišao u drugom pravcu. Ni Ronaldinjo, koji je do Mundijala 2006. godine bio na vrhu svijeta, nije potrajao dugo na tom nivou. Barsa je u svojim redovima već imala novu nadolazeću zvijezdu u liku Lea Mesija, a na Ostrvu se uzdizao njegov budući najveći konkurent za krunu najboljeg na planeti, Kristijano Ronaldo. Naredne dvije decenije obilježiće njihova dominacija i dugovječnost, te doba taktičkog pragmatizma oličenog možda ponajviše u Pepu Gvardioli.

U doba kad se sve gleda kroz prizmu trajanja, rezultata i brojki, Ronaldinjovi uspjesi blijede u poređenju sa Mesijem i Kristijanom. Ali ono što je Brazilac širokog osmijeha radio na terenima ostaje neponovljivo. I stoga s pravom ono štampano izdanje o njegovom veličanstvu driblingu završava upravo sa Ronaldinjom, pod naslovom: Nebo osvetljeno osmehom. Iako je prošlo nestvarnih dvadeset godina od tada, iako nema više ni promotivne kampanje niti su Brazilci ono što su bili tada, osmijeh Ronaldinja i dalje osvjetljava nebo nekim novim generacijama. Duh „žoge bonito“ je besmrtan. A onaj poster i dalje stoji na zidu.